نسبت آزادی‌ها و امنیت اقتصادی در نظام حقوق اساسی ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

چکیده

یکی از مهم‌ترین اقتضائات دستورگرایی، ساماندهی به نسبت آزادی و امنیت به‌نحوی است که فضای گسترده‌ای برای آزادی‌های مشروع در همزیستی با امنیت در عرصه‌های مختلف از‌جمله امنیت اقتصادی فراهم گردد. به همین دلیل، در عین محترم شمردن آن مطابق اصل (9)، (20) و (48)؛ در اصول متعدد قانون اساسی، آزادی‌های فردی و عمومی به قیودی از‌جمله «موازین اسلامی» (اصل 20)، «استقلال ملی» (اصل 9)، «عدم اضرار به‌غیر» (اصل 40) و «تخریب غیرقابل جبران محیط زیست» (اصل 50) و همچنین قانون مجازات اخلال‌گران در نظام اقتصادی کشور (مصوب 1369) مقید شده است. بنابراین باید یک نقطه تعادلی بین آزادی‌ها و امنیت به‌ویژه در حوزه اقتصادی که در سال‌های اخیر بر اساس الزامات قانونی حمایت از کسب‌و‌کارها (قانون بهبود مستمر کسب‌و‌کار مصوب 1390)، خصوصی‌سازی و رقابت (قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل‌و‌چهارم (44) قانون اساسی مصوب 1386) و حمایت از تولید (قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی مصوب 1398) مورد توجه قرار گرفته است، ایجاد کرد. به‌‌هرحال در این مقاله ضمن پاسخ به این سؤال که «نسبت آزادی‌ها و امنیت در نظام حوق اساسی ایران چیست؟» به تحلیل نظام حقوق اساسی ایران با تأکید بر اصل نهم و ایجاد تعادل در این رابطه با روش توصیفی ـ تحلیلی می­پردازیم.

کلیدواژه‌ها

ارسطا، محمد جواد (1389)، مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران، قم: بوستان کتاب.
عوض، جعفر و هشام، احمد (1377)، «مصلحت شرعی و حاکمیت سیاسی درآمدی بر جایگاه و نقش مفهوم مصلحت در حکومت اسلامی»، ترجمه اصغر افتخاری، مجله حکومت اسلامی، 3(9)، 94 تا 124.
آقابخشی، علی (1376)، فرهنگ علوم سیاسی، ج 3، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
آقایی، بهمن (1382)، فرهنگ حقوق بهمن، تهران: گنج دانش.
بهار نژاد، زکریا (1383)،«نجات از سندرم سفارتخانه‌های روس و انگلیس؛ بررسی عمده‌ترین دستاوردهای پیروزی انقلاب اسلامی»، مجله زمانه، 6(21)، 19-13.
پرتوی مقدم، عباس (1385)، «بحرین چرا و چگونه از ایران جدا شد؟»، مطالعات تاریخی، 15. 
‌پوپر، کارل ریموند (1363)، حدس‌ها و ابطال‌ها، تهران: شرکت سهامی انتشار‌.
جعفری لنگرودی، محمد‌جعفر (1378)، مبسوط در ترمینولوژی، جلد اول، چاپ اول، تهران: گنج دانش‌.
‌راسخ، محمد و بیات کمیتکی، مهناز (1390)، «مصلحت عمومی»، مجله تحقیقات حقوقی، ، 14(56)، 93-‌119.
روزنتال، فرانس (1379)، مفهوم آزادی از دیدگاه مسلمانان، ترجمه منصور میر‌احمدی، چاپ اول، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی‌.
ره‌پیک، سیامک (1382)، «منع سوء‌استفاده از حق در نظریه‌های حقوقی و مفاهیم قرآنی»، تهران: مجله مطالعات اسلامی، 16(62)، 76-63.
ساپ، جان دبیلیو (1388)، «حقوق بشر و وضعیت اضطراری»، ترجمه‌ جواد کارگزاری‌، مجله حقوق عمومی، 2(5)، 128-121.
سرفراز، فرشید‌ (1381)، «مفهوم مشروعیت و رهیافت‌های گوناگون نسبت به آن»، مجله اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، 177 و 178.
‌مشروح مذاکرات بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1364)، تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی‌. 
‌طالع، هوشنگ (1376)، «مسئولیت فرهیختگان در زنده نگهداشتن نکته‌های مهم تاریخ»،‌ مجله گزارش، 20(78)، 38-36.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1384)، حقوق اداری، چاپ یازدهم، تهران: سمت.
عمید زنجانی، عباسعلی (1385)، حقوق اساسی ایران، تهران: دانشگاه تهران‌.
غزالی، ابوحامدمحمد (1413ق)، المستصفی، بیروت: دارالکتب‌الاسلامیه‌.
غمامی، سید محمد‌مهدی (1387)، نظم عمومی و الزامات ناشی از آن در حقوق ایران، فقه امامیه، اسناد بین‌المللی و حقوق آمریکا، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
قاضی، ابوالفضل (1381)، بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: میزان‌.
قرطبی، محمد بن احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو‌.
کاتوزیان، ناصر 1362 ()، مسئولیت قهری؛ ضمان قهری‌، چاپ اول، تهران: دهخدا‌.
کاتوزیان، ناصر (1383)، مبانی حقوق عمومی، تهران: میزان‌.
گرجی اَزَندَریانی، علی‌اکبر (1390)، «ده فرمان حقوق عمومی: تأملی در‌باره اصول و مفاهیم بنیادین حقوق عمومی»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، 11(41)، 205-223.
لک‌زایی، شریف (1379)، «مفهوم آزادی از دیدگاه مسلمانان در نگاه دیگر»، ‌ فصلنامه علوم سیاسی، 11‌.
ماتیل، الکساندر (1383)، دائره‌المعارف ناسیونالیسم، ترجمه کامران فانی و محبوبه مهاجر‌، تهران: کتابخانه تخصصی وزارت خارجه‌.
میر‌احمدی، منصور (1380)، «مفهوم آزادی از دیدگاه قرآن»، فصلنامه علوم سیاسی، 4(15)، 109‌–‌122.
نائینی، میرزا محمد‌حسین (1417ق)، فوائد الاصول، چاپ ششم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
وال، ژان (1375)، اندیشه هستی، ترجمه باقر پرهام، ‌تهران: کتابخانه طهوری‌.
هاشمی، محمد (1380)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد اول، چاپ سوم‌، تهران: دادگستر.
Ancel, Pascal؛ Aubert, Gabriel, Chappuis, Christine (2001), L'Abus de droit:comparaisons franco-suisses : actes du séminaire de Genève, Université de Saint-Etienne.
Berlin, Isaiah (2002), Liberty: Incorporating Four Essays on Liberty, Oxford University Press.
Busch, Marc Lawrence (2007), Mansfield, Edward D., The WTO, Economic Interdependence, and Conflict, Edward Elgar Publishing. 
Chrestia, Philippe; Monera, Frédéric (2006), Droit public: concours administratifs:droit constitutionnel, droit administratif, droit de l'union européenne, Studyrama.
Crowder, George, Isaiah Berlin (2004), Liberty, Pluralism and Liberalism, Polity press.
Fernand de Varennes et Autre (1997), Autonomies locales, intégrité territoriale et protection des minorités, Council of Europe.
Fox, Gregory H. (2008), Humanitarian Occupation, Cambridge University Press.
Gallagher, Anne T.; David, Fiona (2014), The International Law of Migrant Smuggling, Cambridge University Press.
Gonzales, Campos; Fernandez, Rozas (1974), l`Ordine Publico Internazionale, CEDAM.
Guralink, david (1982), Webster`s New Word Dictionary, Simon&Schuster.
Ionescu, Raluca Nicoleta (2009), L'abus de droit en droit communautaire [Thèse], Université de Barcelone.
Diarra, Abdoulaye (2010), Démocratie et droit constitutionnel dans les pays francophones d'Afrique noire: le cas du Mali depuis 1960, Paris : Karthala Edition.
Michel Coutu, Guy Rocher (2005), La légitimité de l'état et du droit autour de Max Weber, Presses Université Laval.
picard, Etienne (2001), La function de l`ordre public dansl`ordrejiridique, dans: L`ordre public, édité par Marine-JoëlleRedor, Bruylant: Bruxelle.
Sarat, Austin (2010), Sovereignty, Emergency, Legality, Cambridge University Press.
W. Burrell, Joseph (2015), The Libertarian Attack Against Liberty: Fake Patriots and False Gods, Algora Publishing.
  • تاریخ دریافت: 12 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 15 اردیبهشت 1400