سیاست خارجی در الگوی ایرانی ـ اسلامی پیشرفت با رویکرد مصون‌سازی راهبردی در منظومه پدافند غیرعامل

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکترای روابط بین‌الملل،‌ واحد علوم تحقیقات و فناوری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه اسلام، تهران، ایران

چکیده

انقلاب اسلامی ایران پایه‌گذار تحولی بنیادین در زندگی مادی و معنوی انسان‌ها در عصر مدرن بود. انقلاب مردمی سال 1357 افزون بر دگرگونی نظام سیاسی در ایران، مبانی، اصول و آرمان‌های رایج در جهان را به چالش کشید و مدعی الگویی متمایز از حکومت‌داری و زیست اجتماعی بود. تا چند سال گذشته، الگوی مدون و منسجمی برای تبیین و ارائه ایده‌ها و افق‌های جدید انقلاب اسلامی وجود نداشت. تدوین سند الگوی پایه اسلامی ـ ایرانی پیشرفت حرکتی در جهت جبران این خلاء بود. با‌این‌حال، این سند فاصله معناداری با یک طرح جامع، کارآمد، تحقق‌پذیر و برخاسته از علوم انسانی ـ اسلامی دارد. مسئله اصلی این پژوهش، بررسی، نقد و ارائه پیشنهادهایی برای رفع کاستی‌ها و کمبودهای سند الگوی پایه اسلامی ـ ایرانی پیشرفت در محور سیاست خارجی و نهایتاً بازبینی و پیشنهادات جایگزین با رویکرد مصون‌سازی راهبردی است. اهمیت این موضوع از آنجایی است که تحقق الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت و دستیابی به تدابیر آن در افق 50 ساله در گرو حفظ موجودیت و بقای جمهوری اسلامی و تاب‌آوری آن در برابر تهدیدها و اقدامات دشمنان خارجی است. پرسش اصلی این پژوهش عبارت است از این‌که کاستی‌های سند الگوی پایه اسلامی ـ ایرانی پیشرفت در حوزه سیاست با رویکرد مصون‌سازی راهبردی چیست؟ روش گردآوری و تحلیل داده‌ها در این پژوهش به‌ترتیب کتابخانه‌ای و توصیفی ـ تحلیلی است. نتیجه‌گیری نهایی این پژوهش آن است که جامعیت و کارآمدی سند الگوی پایه پیشرفت در محور سیاست خارجی نیازمند توجه ویژه به سه مقوله «پایش و ارزیابی پیوسته انگیزه‌ها، توانمندی‌ها و تهدید ناشی از فعالیت‌ها و اقدامات دشمن»، «آمادگی در برابر دشمن از طریق ایجاد بازدارندگی در برابر اقدامات احتمالی دشمن» و «طرح‌ریزی برای نقش‌آفرینی مؤثر در نظام بین‌الملل و تغییر نظم جهانی» است.

کلیدواژه‌ها

‌قرآن کریم
‌‌‌موسوی خمینی، روح‌الله (بی‌تا)، صحیفه نور، ج 20، تهران: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (5).
دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (1393)، چرا فلسطین مسئله اصلی دنیای اسلام است؟، مشاهده‌شده در 12/11/1398، http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=27165
دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (1397)، بیانات در کنفرانس حمایت از انتفاضه فلسطین‌، مشاهده‌شده در 20/5/1398، http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?id=17401&nt=2&year=1390
دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (1389)، ابلاغ سیاست‌های کلی نظام در امور «پدافند غیرعامل»، مشاهده‌شده در 20/5/1398، http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=16985
دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (1391)، بیانات در دیدار جوانان استان خراسان شمالی، مشاهده‌شده در 20/5/1398، http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=21252
شورای عالی فضای مجازی (1394)، حکم انتصاب اعضای شورای عالی فضای مجازی، مشاهده شده در 12/11/1398.
مرکز پژوهشی متن (1397)، جایگاه ایران در افکار عمومی جهان عرب، مشاهده شده در 13/11/1398، قابل دسترسی از طریق لینک زیر:https://matn.center/https-matn-center-p1765/
سازمان پدافند غیرعامل کشور (1392)، «سند راهبردی پدافند غیرعامل کشور 1392-‌1396»، تهران: روابط عمومی و حوزه ریاست سازمان.
خبرگزاری فارس (1397)، با استفاده از پیمان‌های پولی می‌توان 80 درصد تجارت کشور را بدون دلار و یورو انجام داد، ‌مشاهده شده در‌ 13/11/1398، http://fna.ir/bm38hg
سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی توسط مقام معظم رهبری (1392)
مرکز پژوهش‌های مجلس (1398)، «ارزیابی سند پایه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت»، تهران: مجلس شورای اسلامی. https://rc.majlis.ir/fa/mrc_report/show/1146088
  • تاریخ دریافت: 01 مرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 20 آذر 1400
  • تاریخ پذیرش: 25 آبان 1400