فصلنامه علمی «اقتصاد ایران و امنیت اقتصادی»

علم و فناوری در الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت با رویکرد مصون‌سازی راهبردی در منظومه پدافند غیرعامل

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه سیاست‌گذاری علم و فناوری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران‌، ایران

2 دانش‌آموخته دکتری تخصصی سیاست‌گذاری علم و فناوری دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

3 استادیار گروه سیاست‌گذاری علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

4 دانش‌آموخته دکتری مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

با توجه به رشد سریع حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، این بخش به یکی از بسترهای بالقوه آسیب‌پذیر و خطرناک مبدل شده است که این امر بر اهمیت روزافزون توجه به پدافند غیرعامل در این حوزه صحه می‌گذارد. در این راستا، سند الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت به‌عنوان نقشه راه 50 سال آینده کشورمان، باید بتواند تصویری واضح از آینده مطلوب ایران در این حوزه به‌عنوان یکی از بخش‌های کلیدی خود ارائه دهد. فلذا مطالعه حاضر در پی آن است که با روش اسنادی، موضوعات مرتبط با فناوری اطلاعاتِ مطرح در این سند را با رویکرد مصون‌سازی راهبردی و بُرش پدافند غیرعاملی مورد ارزیابی قرار دهد تا بتواند راهگشای مسیر سیاست‌گذاران قرار گیرد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد این سند اصلاً نتوانسته است با توجه به اهمیت و چالش‌های پیش‌روی این حوزه، به آن بپردازد، به‌گونه‌ای که تنها در تدبیر شماره 19 خود اشاره‌ای مبهم به این بخش داشته است. این امر با توجه به تهدیدات سایبری که به جِدّ تمدن اسلامی ـ ایرانی را به خطر خواهد انداخت، بسیار جای تأمل دارد. در انتها نیز با توجه به تحلیل صورت‌گرفته سه تدبیر برای رفع خلأهای ارائه‌شده، پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها

احدی، محمد‌ و شاه‌محمدی، محمد‌ (1397)، «طرح راهبردی دفاع سایبری جمهوری اسلامی ایران در حوزه بازدارندگی»، مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی، 8 (31)، 225-252.
اکبرزاده، علیرضا‌ (1397)،‌ «رویکرد مخاطب‌محور در مواجهه با شبکه‌های اجتماعی مجازی»،  رسانه و فرهنگ، 16، 1-19.
برون، مهرداد‌ (۱۳۹۸)، امنیت و دفاع سایبری، دومین کنفرانس ملی پدافند سایبری، مراغه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه.
پدافند سایبری‌ (1397). تقویت زیرساخت‌های بومی ـ سایبری، تقویت سپر دفاعی کشور‌، بازیابی از قرارگاه پدافند سایبری کشور: https://www.papsa.ir
پورسینا، بهروز‌ (1397)، چند پرسش اساسی از پدیدآورندگان سند الگوی پیشرفت. بازیابی از روزنامه مردم‌سالاری:‌ http://newspaper.mardomsalari.ir/4719/page/1/47000
پورمراد، مجید‌ (1393)‌، حفاظت فناوری اطلاعات و ارتباطات، تهران: کوثر.
جلالی فراهانی، غلامرضا؛ و میر رفیع، علی‌ (1398)، «ارائه راهبردهای پدافند غیرعامل کشور در برابر تهدیدات سایبری»، مطالعات دفاعی استراتژیک، 17 (75)،‌ 45-62.
جهان‌بین، فرزاد‌ و امامی، اعظم‌ (1393)، «سرمایه اجتماعی حلقه ارتباطی قدرت نرم، امنیت نرم، تهدید نرم»، مطالعات قدرت نرم، 10 (4)، 49-74.
حسینی‌نژاد، سیداکبر (1397)، نقد، نظر و بررسی سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در جمع نمایندگان طلاب و فضلا‌، بازیابی شده در تاریخ (15، 9، 1397)، مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم، .http://mntqom.com/?p=5975
داودی، فاطمه‌ (۱۳۹۶)، «تأثیر تهدیدات مرتبط با جرائم سایبری بر امنیت ملی»، کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، کازرون: دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون.
صادقی فسایی، سهیلا‌ و عرفان‌منش، ایمان‌ (1394)، «مبانی روش‌شناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی؛ مورد مطالعه: تأثیرات مدرن‌شدن بر خانواده ایرانی»، راهبرد فرهنگ، (29) 8، 91-61.
فراهانی، احمد‌ (1391)، «اثرات گسترش فناوری اطلاعات در توسعه روستایی (مورد: روستاهای استان خراسان جنوبی)»، اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 1(2)، 79-94.
فرهادی پیرزینل بک، دانیال و محسنی دهکلانی، محمد (۱۳۹۸)، «اهمیت دفاع سایبری در اسلام»، دومین کنفرانس ملی پدافند سایبری، مراغه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه.
الفی‌، محمدرضا‌ و بشارت‌، علی‌ (۱۳۹۸)، «پایداری انقلاب اسلامی در مقابله با جنگ نرم و تهدیدات سایبری»، دومین کنفرانس ملی پدافند سایبری، مراغه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه.
قدسی‌، امیر‌ (1392)، «تأثیر فضای مجازی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و ارائه راهبرد (با تأکید بر ایفای نقش سرمایه اجتماعی)»، راهبرد دفاعی، 11 (44)، 149-186.
کاویانی، ارشاد‌ (۱۳۹۸)، «بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی در جنگ نرم»، دومین کنفرانس ملی پدافند سایبری، مراغه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه.
کرم‌روان،‌ فرمان‌ (1398)، «تحلیل حقوقی سند راهبردی پدافند سایبری کشور»، دومین کنفرانس ملی پدافند سایبری، مراغه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه.
کریمی قهرودی، محمدرضا‌ (1398). لزوم ورود مباحث فضای مجازی به ساختار الگوی ایرانی ـ اسلامی پیشرفت. بازیابی از ایکنا: http://iqna.ir/fa/news/3829745
کورکی‌نژاد، مجید‌ (1394)، تروریسم سایبری و راهکارهای افزایش امنیت سایبر در ایران با تأکید بر عملکرد ایالات متحده آمریکا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
مختاریان‌پور، مجید‌ (1395)، «مدل فرایندی طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت»، الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، 4(8)، 9-30.
میرمعزی، سید حسین (1397)، سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، ضربه کاری به دشمن بود، بازیابی شده در تاریخ (20، 9، 1397)، خبرگزاری حوزه، http://www.hawzahnews.com/news/472162..
همایون، محمد‌ساجد‌ و هاشمی، محمدهادی‌ (1396)، «جایگاه شبکۀ ملی اطلاعات در سپهر سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 23.
وکیلی، جهانگیر؛ کیانی، پدرام‌ و فرهت، رضا (1391)، پدافند غیرعامل، اصفهان: ذوب آهن اصفهان.
Bailey, K. (2008), Methods of social research. Simon and Schuster.
فصلنامه علمی «اقتصاد ایران و امنیت اقتصادی»
دوره 1، شماره 4 - شماره پیاپی 4
مرداد 1400
صفحه 155-182
  • تاریخ دریافت: 22 مرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 30 مهر 1400
  • تاریخ پذیرش: 26 آبان 1400