فصلنامه علمی «اقتصاد ایران و امنیت اقتصادی»
تحلیل آثار فقر و نابرابریِ درآمدی بر امنیت اقتصادی در ایران
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسنده
استادیار دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام، تهران، ایران
چکیده
بُعد اقتصادی امنیت یکی از مهم‌ترین ابعاد امنیت ملی است و از نظر استراتژیک بسیار حائز اهمیت می‌باشد. عوامل مختلف اقتصادی و غیراقتصادی بر امنیت اقتصادی مؤثر می‌باشند. فقر و نابرابری منجر به افزایش بی‌ثباتی‌های سیاسی و اقتصادی و افزایش هزینه‌های مبادله خواهد شد که درنهایت می‌تواند امنیت اقتصادی را متأثر کند. در این مطالعه به بررسی آثار فقر و نابرابری درآمدی بر امنیت اقتصادی در ایران با داده‌های سری زمانی طی دوره 1357 تا 1397 پرداخته شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و ازنظر نوع و روش پژوهش توصیفی همبستگی با استفاده از مدل‌های پویای (GMM) است. از متغیر ضریب جینی (Gini) برای محاسبه نابرابری درآمدی و شاخص شدت فقر (PI) برای محاسبه فقر و شاخص ترکیبی امنیت اقتصادی (تولید و سرمایه‌گذاری) برای محاسبه امنیت اقتصادی استفاده شده است. نتایج رگرسیون پویای گشتاورهای تعمیم‌یافته نشان می‌دهد که اثر متغیرهای فقر و نابرابری درآمدی بر امنیت اقتصادی در ایران منفی و معنادار باشد و حاکی از این موضوع است که افزایش فقر و نابرابری درآمدی منجر به کاهش امنیت اقتصادی در کشور خواهد شد.
کلیدواژه‌ها
اعتماد، سید محمد‌کاظم؛ پیرایی، خسرو، زارع، هاشم و ابراهیمی، مهرزاد (1399). «وضعیت فقر و منحنی سه بعد فقر در ایران»، پژوهشنامه اقتصاد کلان، 15(29)، 131-163.
توکلی، پژمان؛ نیک‌رهی، مجتبی و مرادی، مجید (1397). امنیت اقتصادی، تهران: فانوس دنیا.
حق‌شناس، سید علی؛ ازغندی، علیرضا و توسلی رکن‌آبادی، مجید (1398)، «نقش فقر در تهدیدات امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران موردمطالعه: استان کردستان»، رهیافت انقلاب اسلامی، 13(47)، 153-170.
سیف، اله‌مراد؛ ملکی شهریور، مجتبی (1394)، «مفهوم‌شناسی و ارزیابی «فقر اقتصادی» به‌عنوان زمینه‌ساز تهدید امنیت اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه آفاق امنیت، (27)8، 47-62.
صادقی عمروآبادی، بهروز و شهبازی، نجف علی (1399)، «تحلیل رابطه غیرخطی فساد و امنیت اقتصادی در ایران»، دوفصلنامهمطالعاتوسیاست‌هایاقتصادی. در حال چاپ.
صادقی عمروآبادی، بهروز؛ گوگردچیان، احمد؛ شهبازی، نجفعلی و سیفی کفشگری، محسن (1393)، اثرات امنیت اقتصادی بر توسعه گردشگری در ایران»، مطالعات و سیاست‌های اقتصادی (نامه مفید)، 1(2)، 171-190.
صمدی، علی‌حسین و آماره، جواد (1389)، «جرائم اقتصادی، نابرابری توزیع درآمد و توسعه اقتصادی: اقتصاد ایران (1364-1385)»، جستارهای اقتصادی ایران، 7(14).
فطرس، محمدحسن و معبودی، رضا (1387)، «بررسی رابطة نابرابری درآمدی و نابرابری مخارج مصرفی در ایران طی دورة 85-1358، فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی‌های اقتصادی سابق، (3)5، 159-137.
گودرزی، سعید و اله‌دادی، نورالدین (1399)، «عوامل مرتبط با احساس امنیت با تأکید بر احساس نابرابری»، پژوهشنامه نظم و امنیت انتظامی، 13(50)، 1-24.
گودرزی، سعید (1394)، تبیین تأثیر نابرابری بر امنیت در سطوح خرد و کلان در کشور، رساله دکترای جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه پیام نور، تهران مرکز تحصیلات تکمیلی.
محبوبی، قربانعلی؛ شهبازی، نجفعلی و صادقی عمروآبادی، بهروز (1389)، «تحلیل آثار پول‌شویی بر امنیت اقتصادی»، آفاق امنیت، 3(9)، 58-37.
نصیری، معصومه و اعظمی، هادی (1385)، «نابرابری‌های شهری تهدیدی برای امنیت اجتماعی تهران رویکردی در جغرافیای سیاسی»، فصلنامه ژئوپلیتیک، 1(1)، 42 - 61.
هادی زنوز، بهروز (1384)، «فقر و نابرابری در ایران»، رفاه اجتماعی، (17)4، 203-162.
هزارجریبی، جعفر و مروتی، نادر (1388)، «تأثیر نابرابری قومی بر امنیت ملی»، فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، (4)1، 91-117.
یوسفی‌جویباری، محمد؛ صیدی‌محمدی، یاسر و فتاحی، علیرضا (1391)، «نابرابری‌های قومی و امنیت ملی»، مطالعات جامعه‌شناسی، (15)5، 121-137.
Audinet, J. Haralambous, S. (2005), Achieving the millennium development goals: rural investment and enabling policy. Panel Discussion Paper. IFAD Governing Council – Twenty-Eighth Session.
Balana, B. B., Bizimana, J. C., Richardson, J. W., Lefore, N., Adimassu, Z., & Herbst, B. K. (2020), Economic and food security effects of small-scale irrigation technologies in Northern Ghana. Water Resources and Economics, 29, 100141.
Dolley, J. Marshall, F. Butcher, B. Reffin, J. Robinson, J. A. Eray, B. & Quadrianto, N. (2020). Analysing trade-offs and synergies between SDGs for urban development, food security and poverty alleviation in rapidly changing peri-urban areas: a tool to support inclusive urban planning. Sustainability Science.
Draut, T. Callahan, D. & Hawkes, C. (2002), Crossing divides: New common ground on poverty and economic security.
Edward, M. C. (2020), Gender Inequality and Climate Change Adaptation Strategies for Food Security in Tanzania. African Journal on Land Policy and Geospatial Sciences, 3(3), 28-39.
Fremstad, S. (2010), A modern framework for measuring poverty and basic economic security. Washington, DC: Center for Economic and Policy Research.
Friedman, M. (1957), A Theory of the Consump tion Function NBER, Princeton.
Hadiwinata, B. S. (2016), Poverty and Economic Security.
Hershbein, B. Kearney, M. S. & Pardue, L. W. (2020), College Attainment, Income Inequality, and Economic Security: A Simulation Exercise. In AEA Papers and Proceedings (Vol. 110, pp. 352-55).
Hershbein, B. Kearney, M. S. & Pardue, L. W. (2020, May), College Attainment, Income Inequality, and Economic Security: A Simulation Exercise. In AEA Papers and Proceedings (Vol. 110, pp. 352-55).
Hessel, P. Sayer, P. & Riumallo-Herl, C. (2019), Educational inequalities in disability linked to social security coverage among older individuals in five Latin American countries. Social Science & Medicine, 112378.
Lofgren, H. & Richards, A. (2003), Food security, poverty, and economic policy in the Middle East and North Africa (No. 607-2016-40311).
Lorentzen, T. Angelin, A. Dahl, E. Kauppinen, T. Moisio, P. & Salonen, T. (2014). Unemployment and economic security for young adults in F inland, N orway and S weden: From unemployment protection to poverty relief. International Journal of Social Welfare, 23(1), 41-51.
Molina-Flores, B. Manzano-Baena, P. & Coulibaly, M. D. (2020), The role of livestock in food security, poverty reduction and wealth creation in West Africa.
Rahmanto, F. Purnomo, E. P. & Kasiwi, A. N. Food Diversification: Strengthening Strategic Efforts to Reduce Social Inequality through Sustainable Food Security Development in Indonesia. Caraka Tani: Journal of Sustainable Agriculture, 36(1), 33-44.
Sabelhaus, J. & Volz, A. H. (2020), Social Security Wealth, Inequality, and Lifecycle Saving. In Measuring and Understanding the Distribution and Intra/Inter-Generational Mobility of Income and Wealth. University of Chicago Press.
Sharma, K. (2019), Hunger in Jharkhand: dimensions of poverty and food security in palamu district. South Asia Research, 39(1), 43-60.
Springer, S. (2008), The nonillusory effects of neoliberalisation: Linking geographies of poverty, inequality, and violence. Geoforum, 39(4), 1520-1525.
Uktamov, H. F. (2020), Problems of Evaluation and Procuring Economic Security at Enterprises. Asian Journal of Technology & Management Research, 10(01).
)
دوره 1، شماره 2 - شماره پیاپی 2
بهمن 1399صفحه 1-32
- تاریخ دریافت: 15 دی 1399
- تاریخ بازنگری: 16 دی 1399
- تاریخ پذیرش: 09 اردیبهشت 1400