بررسی جنگ ارزی و امنیت اقتصادی در ایران (طی دهه 1390)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه عامه طباطبائی‌، تهران، ایران

چکیده

از مهم‌ترین ارکان امنیت ملی هر کشور، امنیت اقتصادی و پایداری عوامل اثرگذار بر آن است. اعتراضات و آسیب‌های ناشی از عدم رضایت معیشتی دامن‌گیر بسیاری از کشورهای در‌حال‌توسعه بوده است اما بررسی شرایط اقتصاد ایران باید متفاوت از سایر کشورها در نظر گرفته شود، چرا‌که وجود فشارهای خارجی بر عوامل اقتصادی کشور اثر بسزایی داشته است. همان‌طور که در مقاله تبیین شده است آمارها گویای وضعیت مطلوبی در دهه گذشته برای اقتصاد ایران نیستند. وجود جنگ اقتصادی که بخش مهمی از آن، تحریم‌های ظالمانه است باعث بروز مشکلاتی در فضای کلی اقتصاد کشور و متعاقباً وضعیت معیشتی مردم شده است. ارز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دارایی‌ها برای معاملات خارجی ابزاری برای جنگ اقتصادی در شرایط تحریمی به‌شمار می‌رود. در این مقاله به این مهم اشاره‌شده است که دارایی ارزی نه‌تنها برای کنشگری بین‌المللی یک لازمه است، بلکه عوامل درونی اقتصاد مثل سرمایه‌گذاری، تولید و تورم نیز از آن تأثیر می‌پذیرند. ارز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف دشمنان در جنگ اقتصادی مطرح می‌باشد که می‌تواند توسط دشمنان یک کشور در جریان جنگ اقتصادی و برقراری نظام تحریم‌ها مورد هدف قرار بگیرد. در این مقاله به جهت شناخت بهتر شرایط اقتصاد ایران جهت ایجاد امنیت پایدار اقتصادی با رویکرد تحلیلی جنگ ارزی ایران را طی سال‌های 1390 تا 1398 بررسی‌شده است.

کلیدواژه‌ها

ابزری، مهدی؛ صمدی، سعید؛ و تیموری، هادی (1386)، بررسی عوامل مؤثر بر ریسک و بازده سرمایه‌گذاری در محصولات مالی. فصلنامه روند، 14(54 و 55)، 152-123
ابونوری، عباسعلی؛ مفتح، سمیه؛ و پرهیزی گشتی، هادی (1389). تجزیه‌وتحلیل اثر تورم بر توزیع درآمد در ایران» (تحلیل مقایسه‌ای مناطق شهری و روستایی ایران). فصلنامه اقتصاد مالی، 5(13)، 96-77.
اکبری، مهرنوش (1393). امنیت اقتصادی و تأثیر آن بر سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی در ایران. کنفرانس بین‌المللی اقتصاد، حسابداری، مدیریت و علوم اجتماعی، تهران، ایران.
پورسید، بهزاد (1382). امنیت اقتصادی در بُعد سرمایه‌گذاری خارجی. مجموعه مقالات همایش راهکارهای توسعه امنیت اقتصادی. تهران، ایران.
جعفری صمیمی، احمد؛ و اختیاری، شهرام‌ (1387). تأثیر امنیت اقتصادی بر فرآیند رشد اقتصادی در کشورهای عضو کنفرانس اسلامی با تأکید بر ایران. فصلنامه اقتصاد مالی، 2(7)، 70-91.
جعفری، محمد؛ شاکری، عباس؛ و محمدی، تیمور‌ (1397). تأثیر نوسانات بازارهای مالی بر قیمت نفت و امنیت اقتصادی ایران. فصلنامه مطالعات راهبردی، 21(80)، 101-134.
جلایی، سید عبدالمجید؛ و نجاتی‌ باقری، فرخنده‌ (2016). بررسی تأثیر تکانه‌های نرخ ارز بر سرمایه‌گذاری و اشتغال در ایران با رهیافت مدل‌های تعادل عمومی قابل‌محاسبه. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 16(2)، 201-220.‎
جهان‌بزرگی، احمد (1388). نقش امنیت اقتصادی در حفظ انقلاب اسلامی»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، 5(16)، 42-11.
پناهی‌، حسین؛ و آل‌عمران، علی (1395). بررسی تأثیر تورم، مخارج بهداشتی و شهرنشینی بر امید به زندگی در کشورهای منطقه‌ خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA). فصلنامه پایش، 4(15)‌، ۳۴۶-۳۵۱.
درویشی، فرهاد‌ (1389). ابعاد امنیت در اندیشه و آراء امام خمینی(ره). فصلنامه مطالعات راهبردی، 13(49)، 55-82.
رجبی، مصطفی؛ و تاج‌الدین، نسیبه‌ (1395). تحلیل تأثیر نااطمینانی اقتصاد کلان بر سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی در ایران طی سال‌های 1390‌-‌1359. فصلنامه اقتصاد کاربردی، 6(18)، 15-21.
رسولی، کریم؛ و فرزین‌وش، اسداله‌ (1391). بررسی رابطه بین امنیت اقتصادی و درآمدهای مالیاتی (شواهدی از کشورهای منا). اقتصاد کاربردی، 3 (9)، 123-152.
رسولی، کریم؛ و فرزین‌وش، اسداله‌ (1391). تبیین رابطه بین آزادی و امنیت اقتصادی با تشکیل سرمایه؛ شواهدی از کشورهای نوظهور و در‌حال‌توسعه. مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 4(13)، 263-245‌.
زارع، مهدی؛ و مرادی کهواده، حسین (1395). امنیت اقتصادی، اهمیت و جایگاه آن در ایران. همایش ملی شرکت‌های دانش‌بنیان فرصت‌ها و چالش‌ها و نقش آن در توسعه کشور، چابهار، سیستان و بلوچستان، ایران.
شریفی‌رنانی، ‌حسین؛ میرفتاح، ‌مریم؛ و دایی‌کریم‌زاده، ‌سعید (2015). تأثیر نوسانات نرخ ارز بر جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران. اقتصاد پولی، مالی، 10(22)، 152-178.
طیبی، سید کمیل؛ نصرالهی، خدیجه؛ یزدانی، مهدی؛ و ملک حسینی، حسن‌ (1394). تحلیل اثر عبور نرخ ارز بر تورم در ایران» (1391-1370). فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 20 (63)، 1-36.
عزیزنژاد، صمد؛ و کمیجانی، اکبر (1396). تغییرات نرخ ارز و اثر آن بر نوسانات متغیرهای منتخب اقتصاد کلان در ایران. فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه پایدار (پژوهش‌های اقتصادی)، ۱۷ (۱)، ۱۲۱-۱۴۳.
علوی، سید یحیی؛ شهبازی، نجفعلی؛ و احدی، محمدحسین (1399). واکاوی مهم‌ترین عوامل مؤثر بر بحران ارزی سال ۱۳۹۷، فصلنامه آفاق امنیت، 12(48)، 51‌-‌76.
کاغذیان، سهیلا؛ نقدی، یزدان؛ و پاشایی، حسین (1394). بررسی تأثیر نوسانات نرخ ارز بر سرمایه‌گذاری بخش مسکن در ایران. فصلنامه راهبرد اقتصادی، 3(12)، 196-181.
کوچک‌زاده، اسما؛ و جلایی، عبدالمجید (1393). بررسی تأثیر نااطمینانی نرخ ارز بر رشد بخش‌های اقتصادی ایران. فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 4 (16)، 20-11.
مبینی دهکردی، مصطفی؛ و محمدی، تیمور‌ (1393)، «تأثیر غیرخطی نااطمینانی نرخ ارز واقعی بر رشد اقتصادی با نفت و بدون نفت ایران: رهیافت GARCH-M. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 14(55)، 41-70.
مصطفی‌‌پور، منوچهر (1389). نگاهی به علل و ابزارهای جنگ ارزی بین کشورها. فصلنامه اقتصادی (دوماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی). ۱۰ (۷ و ۸)، ۱۱۱-۱۱۷‎.
مطهری، محب‌اله؛ لطفعلی‌پور، محمدرضا؛ و احمدی شادمهری، محمدطاهر‌ (1396). اثرات نرخ ارز واقعی بر رشد اقتصادی در ایران: یافته‌هایی جدید با رویکرد غیرخطی. فصلنامه نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 4(16)، 175-198.
موسوی، میرحسین؛ و درودیان، حسین‌ (1394). تحلیل عوامل مؤثر بر قیمت مسکن در شهر تهران، فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی. 9(31)، 103-127.
سیف، الله‌مراد (1389). مفهوم‌‌شناسی امنیت اقتصادی. فصلنامه آفاق امنیت، 3(9‌)، 7-35.
هاشمیان اصفهانی، مسعود؛ و گرجی، ابراهیم‌ (1386). کاربرد شاخص امنیت اقتصادی در تبیین تحولات ژئواکونومیکی در فرایند جهانی‌شدن. دوفصلنامه بین‌المللی ژئوپلیتیک، 3 (7)، 50-74.
Brunetti, A., Kisunko, G., & Weder, B. (1998). Credibility of rules and economic growth: Evidence from a worldwide survey of the private sector. The World Bank Economic Review, 12(3), 353-384.
Darby, J., Hallett, A. H., Ireland, J., & Piscitelli, L. (1999). The impact of exchange rate uncertainty on the level of investment. The Economic Journal, 109(454), 55-67.
Shabsigh, M. G., & Domaç, I. (1999). Real exchange rate behavior and economic growth: Evidence from Egypt, Jordan, Morocco, and Tunisia. International Monetary Fund.
Ito, T., & Sato, K. (2007). Exchange rate pass-through and domestic inflation: A comparison between East Asia and Latin American countries. Research institute of Economy, Trade and Industry, RIETI Discussion Papers, 7040.
Jeanne, O. (2018). Currency wars, trade wars and the global demand. Unpublished manuscript.
John A. and Cynthia Fry Gunn Building (2013), currency war usa vs japan. Stanford University,
Madesha, W., Chidoko, C., & Zivanomoyo, J. (2013). Empirical test of the relationship between exchange rate and inflation in Zimbabwe. Journal of economics and sustainable development, 4(1), 52-58.
Wolf, M. (2010). Currencies clash in new age of beggar-my-neighbour. Financial Times, 28, 2010.
Nucci, F., & Pozzolo, A. F. (2001). Investment and the exchange rate: An analysis with firm-level panel data. European Economic Review, 45(2), 259-283.
Servén, L. (2003). Real-exchange-rate uncertainty and private investment in LDCs. Review of Economics and Statistics, 85(1), 212-218.
Shintani, M., Terada-Hagiwara, A., & Yabu, T. (2013). Exchange rate pass-through and inflation: A nonlinear time series analysis. Journal of international Money and Finance, 32, 512-527.
Vieira, F. V., Holland, M., Da Silva, C. G., & Bottecchia, L. C. (2013). Growth and exchange rate volatility: a panel data analysis. Applied Economics, 45(26), 3733-3741.
Akberdina, V. V., Kocherbaeva, A. A., & Smirnova, O. P. (2018). Methods for assessment of the economic security level in the region. Espacios, 39(24).
Arana, G. V. (2014). Currency Wars: The Lack of a Global Monetary System (Doctoral dissertation, tese de Mestrado em Management, Technology, and Economics, Zürich).
دوره 1، شماره 3 - شماره پیاپی 3
اردیبهشت 1400
صفحه 33-60
  • تاریخ دریافت: 11 خرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 12 خرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 01 مرداد 1400