امنیت ملی و ارتباط آن با وجوب استکبارستیزی در اسلام (با تمرکز بر امنیت اقتصادی)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

مدرس دانشگاه و حوزه، دانش‌آموخته خارج فقه و اصول، حوزه علمیه قم، قم: ایران

چکیده

«امنیت ملی» از موضوعاتی است که اسلام اهمیت ویژه‌ای برای آن قائل است. تا آنجا که پیامبر اکرم () می‌فرماید: «در گفتارِ بى‏کردار، و دیدنِ بى‏آزمودن ... و زندگى بدون سلامت و وطن بدون امنیت و شادمانى، خیرى نیست.» (شیخ صدوق، 1413ق، ج۴، ص. ۳۶۹) می‌توان مدعی بود اموری که امنیت مردم و حاکمیت، به آن‌ها وابسته است، الزاماتی مشخص و مورد قبول همة عقلاست که عبارتند از: «قدرت اقتصادی، نظامی، سیاسی و فرهنگی». آنچه ما در پی آن هستیم ارتباط امنیت ملی با «وجوب مبارزه با مستکبرین» در مکتب سیاسی تشیع است که یک حکم فقهی محسوب می‌شود. چگونگی امکان وصول به امنیتی فراگیر در حوزه‌های مذکور به‌خصوص حوزة اقتصادی، با وجود چنین حکمی در حاکمیت اسلامی از موضوعاتی است که نیازمند تحقیق است. به‌خصوص آن‌که مبارزه با سلطه‌گران، هزینه‌های زیادی را بر پیکرة ملت و حاکمیت، تحمیل می‌کند، به‌علاوه وجوب مقابله با آنان، ـ چنانچه بررسی خواهد شد ـ از نظر فقهی، مطلق است و مقتضیات زمان و مکان نمی‌تواند این حکم را مقید سازد. بنابراین در این مقاله در پی پاسخ به سه سؤال هستیم. اولاً امنیت ملی چیست؟ ثانیاً مبانیِ فقهیِ استکبارستیزی و اطلاق آن، کدام‌اند؟ ثالثاً با توجه به هزینه‌هایی که ایستادگی در برابر زیاده‌خواهان، بر مسلمین تحمیل می‌کند، چگونه از طریق عمل به این تکلیف از یک‌سو به امنیت ملی همه‌جانبه و از سوی دیگر منافع اقتصادی، دست پیدا خواهیم کرد؟ ‌این مقاله به روش اجتهادی و استنباطی و بر اساس تجزیه و تحلیل از منابع موجود، انجام گرفته و نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که چگونه ظلم‌ستیزی به ایجاد امنیت ملی فراگیر و تأمین منافع اقتصادی منجر خواهد شد. 

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم
نهج‌البلاغة (1414ق)، گردآورنده فرمایشات امام أمیرالمؤمنین ()، سید رضى، قم: مؤسسه نهج‌البلاغه.
آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین (1417ق)، کفایةالأصول، قم: مؤسسة آل البیت ().
آل یاسین، شیخ راضی (1397)، صلح امام حسن () پرشکوه‌ترین نرمش قهرمانانه تاریخ، ترجمة سید علی حسینی خامنه‌ای، انتشارات انقلاب اسلامی وابسته به مؤسسة پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای مُدّ ظلّه العالی.
ابوالحسین، احمد بن فارس بن زکریا (1404ق)، معجم مقائیس اللغة، 6 جلد، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
اصفهانى، حسین بن محمد راغب (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، لبنان: دار العلم ـ الدار الشامیة.
اصفهانى، حسین بن محمد راغب (1412‍‌ق)، مفردات الفاظ القرآن‌، موضوع: لغتنامه، لبنان ـ سوریه: دار العلم‌ ـ الدار الشامیة.
انصاری زنجانی خوئینی، اسماعیل (1375)، اسرار آل محمد ()،قم: الهادی.
پیشوایی، مهدی (1375)، سیره پیشوایان، قم: مؤسسه تحقیقاتی امام صادق ().
تبریزى سبحانی، جعفر (1374)، فروغ ابدیت، 2 جلد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
تبریزى سبحانى جعفر (1413ق)، الاعتصام بالکتاب و السنة، قم: (بی‌نا).
تبریزى سبحانى جعفر (1423ق)، الإنصاف فی مسائل دام فیها الخلاف، 3 جلد، قم: مؤسسه امام صادق ().
جزایرى، محمد جعفر (1415‌ق)، منتهى الدرایة فی توضیح الکفایة، شرح کفایة الأصول‏ در هشت جلد، قم: مؤسسه دار الکتاب.‏
جوهری، اسماعیل بن حماد (1410ق)، الصحاح ـ تاج اللغة صحاح العربیة، مصحح: احمد عبد الغفور عطار، در شش جلد، بیروت: دار العلم للملایین.
چالمرز جانسون (1390)، برچیدن امپراطوری آخرین امید آمریکا، (خسرو کلانتری، مترجم)، تهران: مهر ویستا.
حر عاملی، محمدبن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، 30 جلد، قم: مؤسسة آل البیت ().
حسینی خامنه‌ای سید علی (1368)، نرم‌افزار چندرسانه‌ای نور، بیانات مورخ 19/3/1368.
حسینی خامنه‌ای، سید علی (1390)، انسان 250 ساله، بیانات مقام معظم رهبری حفظه‌الله دربارة زندگی سیاسی مبارزاتی ائمه معصومین ()،‌ تهران: گردآوری و تنظیم: مرکز صهبا‌.
حسینی خامنه‌ای، سید علی (1398)، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، بیانات در جمع مجلس خبرگان رهبری 14/6/1392.
حسینی خامنه‌ای، سید علی (1398)، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، بیانات 21/7/1398.
حسینی خامنه‌ای، سید علی (1398)، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، بیانات 24/8/1398.
حمیرى، نشوان بن سعید (1420ق)، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، 12 جلد، بیروت: دار الفکر المعاصر.
خویى، سید ابوالقاسم (1410ق)، منهاج الصالحین (الخوئی)، 2 جلد، قم: مدینة العلم.
روحانی، حسن(1385)، «سخنرانی آقای حسن روحانی»، فصلنامه راهبرد، شماره 39.
سازمان اوقاف و امور خیریه (1397)، استکبارستیزی و اصول مواجهه با نظام سلطه، تهران: سازمان اوقاف و امور خیریه.
شجاعی، احمد و طهماسبی، حسینعلی (1397)، استکبارستیزی از منظر قرآن و نهج‌البلاغه، تهران: نگین سبلان.
شیخ صدوق، محمد بن علی ابن بابویه (1362)، الخصال، مصحح: غفاری علی‌اکبر، قم: جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
شیخ صدوق، محمد بن على بن بابویه (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، 4 جلد، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
شیروانی، علی (1385)، تحریر اصول فقه شرح اصول فقه، محقق محمدرضا مظفر، قم: دارالعلم.
طبرسى، احمد بن على (1403ق‌)، الاحتجاج،‌ 2 جلد، مشهد: مرتضى.
طوسى، ابوجعفر‌ محمد بن حسن (1414ق)، الأمالی للشیخ الطوسی، قم: دار الثقافة.
فراهیدى، خلیل بن احمد (1410ق‌)‌، کتاب العین، ‌8 جلد،‌‌ قم: هجرت.
قمى، سید تقى طباطبایى (1413‌ق)، عمدة المطالب فی التعلیق على المکاسب، 4 جلد، قم: کتابفروشى محلاتى.
قمى، سید تقى طباطبایى (1423ق)، الأنوار البهیة فی القواعد الفقهیة، ‌قم: انتشارات محلاتى.
قندوزی بلخی، سلیمان بن ابراهیم (1375)، ینابیع المودة لذوی القربی، محقق: حسینی علی جمال، قم: دارالأسوة.
کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، 8 جلد، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
لنکرانی، محمد فاضل موحدی (1416ق)، القواعد الفقهیة، قم: مهر قم.
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى (1410ق‌)‌، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار ()، 33‌ جلد، بیروت: مؤسسة الطبع و النشر.
مشکینى اردبیلى، على (1374)، ‏اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، قم: الهادی.‏
مصباح یزدی، محمد تقی (1391)، آموزش عقائد، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ().
مصطفوى، حسن (1402‌ق‌)‌، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌، 14جلد، تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر‌‌.
مصطفوى، سید محمد کاظم (1421ق‌)‌، القواعد ـ مائة قاعدة فقهیة، چاپ چهارم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
مطهری، مرتضی (1377)، مجموعه ‌آثار شهید آیت‌الله مطهری، 29 جلد، تهران: صدرا.
مطهرى، مرتضى (1378)‏، یادداشت‌هاى شهید مطهرى‏، موضوع: کلام شیعه امامیه، تهران: صدرا.
مظفر محمد‌رضا (1430ق)، أصول الفقه، 2 جلد، قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعة المدرسین.
موسوی خمینی، سید روح‌الله‌ (1382)، صحیفه امام، مجموعه سخنان و پیام‌ها، 22جلد، تهران: چاپ و نشر مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی‌ ().
موسوی خمینی‌، سید روح‌اللّه (1409ق)، القواعد الفقهیة و الاجتهاد و التقلید (الرسائل للإمام الخمینی)، 2 جلد، قم: مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان.
موسوی خمینی، سید روح‌اللّه (1410ق‌)، ‌تحریر الوسیلة‌، 2 جلد‌‌‌، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم‌.
موسوی خمینی، سید روح‌الله (1421ق)، کتاب البیع، تهران: چاپ و نشر‌ مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی‌ ().
نائینى، محمد حسین (1352)، ‏أجود التقریرات‏، (تقریرات خویى ابوالقاسم‌)، 2 جلد‌، قم: مطبعه العرفان. ‏
نرم‌افزار چند‌رسانه‌ای به‌سوی نور، کاری از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
هلالی آمری کوفی، سلیم بن قیس (1375)، اسرار آل محمد ()، (اسماعیل انصاری زنجانی، مترجم)، قم: الهادی.
  • تاریخ دریافت: 14 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 25 آبان 1400
  • تاریخ پذیرش: 26 آبان 1400