فصلنامه علمی «اقتصاد ایران و امنیت اقتصادی»

از دفاع غیرعامل تا امنیت فرهنگی؛ سیاست‌ها و تدابیر موجود و مطلوب جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر سند پایه الگوی اسلامی‌‌ـ‌ایرانی پیشرفت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام‌ صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

چکیده

از مهم‌ترین موضوعات هر نظام فرهنگی و دولت مستقلی در جهان امروز، پیش‌بینی تهدیدها و مصون‌سازی ساختارها و عاملیت‌ها از هرگونه بحران‌آفرینی مهاجم و متخاصم است. اگر ابعاد فرهنگی‌‌ - ‌ارتباطی این دفاع غیرنظامی و غیرمسلح را برجسته سازیم، با حوزه مهم امنیت فرهنگی‌ـ‌هویتی در ادبیات سیاست‌گذاری هم‌صدا می‌شود و مسائل مشترکی می‌یابیم. موضوع این مقاله، بازخوانی و مقایسه دستور کارها و تدابیر سیاستی موجود و مطلوب در اسناد رسمی جمهوری اسلامی ایران ناظر به این میدان مشترک است که با روش اسنادی و تحلیل مضمون سیاست‌ها، تحقیق و نگارش شده است. این تحقیق طبعاً تحت پرتو مطالعه مروری و یادآوری پژوهش‌های مرتبط با مسائل سیاستی پدافند غیرعامل به‌مثابه امنیت فرهنگی محقق شده است. در پایان، بر اساس تطبیق و تحلیل انتقادی محقق، مهم‌ترین مسائل و تدابیر مطلوب،‌ اما مغفول، صورت‌بندی و پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها

ابن‌الدین حمیدی، محمدرضا (1398). «رهبری افکار عمومی»، فصلنامه پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی. 2، 130‌ـ105.
احمدی، غلامعلی و دیگران (1395). «مروری بر نحوه تأمین منابع مالی در آموزش و پرورش»، نخستین کنفرانس نخبگان مدیریت. نمایه‌شده در SID.
افتخاری، اصغر (1392). امنیت اجتماعی‌شده؛ رویکرد اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
افتخاری، اصغر و علیرضا قدرت‌آبادی (1395). «سازمان‌های اطلاعاتی و افکار عمومی؛ راهبردی برای امنیت‌سازی»، فصلنامه پژوهش‌های حفاظتی‌ـ‌ امنیتی.  5(19)، 15‌ـ1.
افتخاری، اصغر، علیرضا اسدی و ابراهیم نزهت (1393). «ناسیونالیسم و هویت ملی در اندیشه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای»، پژوهش‌نامه انقلاب اسلامی دانشگاه همدان. 4(11)، 43‌ـ19.
امامی، سیدمجید. (1392). از جامعه‌شناسی تاریخی ایران تا نظریه سیاستی پیشرفت (توسعه)؛ نقش پارادایم ماهیت‌گرا در ترسیم الگوی اسلامی ـ ایرانی هویت ملی. فصلنامه مطالعات ملی، 14(56)، 3-34.
آشنا، حسام الدین و اسماعیلی، محمدصادق (1388)، «امنیت فرهنگی؛ مفهومی فراسوی امنیت ملی و امنیت انسانی». فصلنامه راهبرد فرهنگ.2(5)، 73-89.
آشنا، حسام الدین؛ اسماعیلی، هادی؛ اسمعیلی، محمدصادق؛ پورمحمدی، مصطفی؛ حسن‌پور، محمدمحسن؛ روحانی، محمدرضا (1397). از سیاست تا سنجش فرهنگی؛ رویکردها و تجربه جهانی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
بوزان، باری. (1378). مردم، دولت‌ها و هراس، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بیطرف، احسان و مرتضی نیک‌فطرت (1395). «بررسی تأثیرات فرهنگی در معماری بومی ایران از منظر پایداری»، فصلنامه مطالعات هنر و معماری، سال دوم، 4 و 5 (پیاپی 11 و11).
دانایی‌فر، حسن (1398). «صبر، طاقتش برید»، دوفصلنامه تخصصی تأملات رشد. 288‌ـ276.
دهشیری، محمدرضا (1393). «جایگاه هم‌افزایی فرهنگی در توسعه اجتماعی کشور»، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران. 6(22)، 44‌ـ25.‌‌
الکاک، مارگارت و می راولینگسون (1391). مرجع سیاست‌گذاری اجتماعی. تهران: دانشگاه امام‌صادق علیه‌السلام.
گوهری‌مقدم، ابوذر و سیدعلی لطیفی (1396). «تهدیدات هویتی از نگاه امام و مقام معظم رهبری»، فصلنامه پژوهش‌نامه انقلاب اسلامی. 7(23)،  19‌‍ـ1.  
محبی، محسن (1397). «صیانت از افکار عمومی به مثابه یک دارایی راهبردی» ماهنامه خبری صیانت پایدار. کد خبر: ۴۴۸۹۲  
مقتدایی، لیلا و زهرا امیری (1396). «بررسی تأثیر مدیریت افکار عمومی بر احساس امنیت اجتماعی شهروندان اصفهانی»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 6(17)، 88‌ـ‌63.
میرسمیعی، سیدمحمد (1391 الف). پدافند غیرعامل (اصول و مبانی) چاپ اول. تهران: مرکز انتشارات راهبردی نهاجا.
میرسمیعی، سیدمحمد (1391 ب). کلیات در دفاع غیرعامل (مجموعه شعله‌های سفید).
ناظمی، امیر و ملیحه اسماعیلیان (1397). «ارائه الگویی برای نهاد تنظیم‌گر رسانه‌های نوین صوتی‌ـ‌تصویری بر پایه روش تصمیم‌گیری پابرجا»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی. 7(26).
یونسکو (1381).  قدرت فرهنگ: اجلاس میان دولت‌ها درباره نقش زنان در سیاست‌های فرهنگی و توسعه (مؤسسه‌ تحقیقات ‌بازتوانی ‌و بهبود زندگی ‌زنان، مترجم)، تهران: سرایی.
فصلنامه علمی «اقتصاد ایران و امنیت اقتصادی»
دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 5
آبان 1400
صفحه 119-154
  • تاریخ دریافت: 22 مرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 24 شهریور 1400
  • تاریخ پذیرش: 25 آبان 1400