شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر قاچاق کالا در جمهوری اسلامی ایران با استفاده از روش دلفی‌فازی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام‌صادق علیه السلام، تهران، ایران

2 دانشیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام‌ صادق علیه السلام، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران

4 دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام ‌صادق علیه السلام ، تهران، ایران

5 دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی مالی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

امروزه مسئله قاچاق کالا به یکی از دغدغه‌های اصلی کشور تبدیل شده که فراتر از بعد اقتصادی پیش رفته است. در مطالعات نیز عوامل متعدد  متفاوتی برای ایجاد این پدیده ذکر شده است. ازاین‌رو شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر قاچاق کالا برای برطرف کردن آن‌ها، مسئله این تحقیق است. در واقع، به دنبال شناسایی عوامل اصلی قاچاق کالا در شرایط فعلی جمهوری اسلامی ایران با توجه به نظرات خبرگان هستیم تا بتوان این مشکل و معضل را در کشور حل کرد. روش پاسخ‌گویی به این مسئله، از طریق جمع‌بندی و مرتب‌سازی عوامل اشاره‌شده در ادبیات قاچاق و ارائه آن به خبرگان این حوزه و درنهایت، تجزیه‌وتحلیل آن‌ها با روش دلفی‌فازی است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که از بین چهار دسته عوامل اقتصادی، فرهنگی‌ـ‌اجتماعی، حقوقی‌ـ‌قضایی و انتظامی، به ترتیب عوامل حقوقی‌ـ‌قضایی، اقتصادی و انتظامی بر قاچاق کالا مؤثر است. به‌طور جزئی‌تر، مؤلفه‌های نبود مجازات به‌موقع و متناسب با مجرمان، نظام ارزی کشور، تشتت مراجع ذی‌ربط، فساد در دستگاه‌های مجری قانون، سیاست‌های نامناسب تعرفه‌ای و ضعف‌های فنی سیستم گمرک، عوامل اصلی قاچاق کشور هستند که برای اصلاح، باید به این عوامل توجه کرد.

کلیدواژه‌ها

ازوجی، علاءالدین (1378). «تجزیه‌وتحلیل اقتصادی قوانین مربوط به قاچاق کالا درایران»، سومین همایش ملی بررسی قاچاق کالا و راه‌های مقابله با آن.
اصلانی اسلمرز، عابد، سعید دیندارلو و  امید اصلانی اسلمرز (1394). «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش مرزنشینان بانه‌ای به قاچاق کالا (زمینه‌ها و راهکارها)»، فصلنامه انتظام اجتماعی. 7 (26)، 56‌ـ33.
بهرامی، یوسف و مهتاب خوش‌منش (1395). «سنجش رابطه بین توسعه اشتغال و ارتقای امنیت در مناطق آزاد تجاری‌ـ‌صنعتی(مورد مطالعه: منطقه آزاد تجاری‌ـ‌صنعتی بندر انزلی)»، پژوهش‌نامه نظم و امنیت انتظامی. 9 (34)، 96‌ـ73.
تاری، فتح‌الله و سعید غلامی باغی (1389). «تأثیر متقابل فرهنگ و قاچاق کالا»، ماهنامه مهندسی ‌ـ‌ فرهنگی. 4 (41و42)، 62‌ـ48.
جان‌پرور، محسن و محمد قصری (1393). «تبیین عوامل اثرگذار بر قاچاق کالا در طول مرزها؛ راهبرد اولیه، مدیریت مرزهای ایران»، فصلنامه پژوهش‌نامه جغرافیای انتظامی. 2 (7)، 85‌ـ55.
دشتبانی, یاور؛ محمدکریمی‌یزدی، امیرحسین؛ لاریجانی، سعید (1395). راهکارهای مقابله با تبعات امنیتی قاچاق کالا در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی. فصلنامه اقتصاد دفاع، 1(2)، 156-135.
رزمان، علی (1396). «عوامل مؤثر جرم‌زا در ارتکاب جرم قاچاق کالا»، فصلنامه ‌حقوقی قانون‌یار. 4 (16)، 208‌ـ197.
رومینا، ابراهیم (1392). «نقد تئوری‌ تعرفه‌ای قاچاق کالا و ارائه نظریه جدید»، فصلنامه آفاق امنیت. 5 (18)، 206‌ـ193.
ساداتی، سیدمحمدمهدی (1399). «آسیب‌شناسی سیاست جنایی‌ـ‌ تقنینی ایران در زمینه راهبردهای پلیس در مبارزه با قاچاق کالا»، فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم. 15 (54)، 92‌ـ71.
سیف، الله‌مراد (1387) . قاچاق کالا در ایران، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران.
سیف‌اللهی، سیف‌الله (1381). جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران. تهران: جامعه‌پژوهان سینا.
صبوری‌پور، مهدی و حامد صفایی آتشگاه (1395). «پیشگیری وضعی از قاچاق کالا در قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب 1392»، فصلنامه حقوقی دادگستری. 24 (93)، 169‌ـ163.
عبدالمحمدی، امیر (1388). «مطالعه و بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر قاچاق کالا در ایران»، دوفصلنامه نظم و امنیت انتظامی. 2 (3)، 207‌ـ179.
عزیزی، محسن؛ محمد خضری، رضا کاویانی؛ و حسن خداوردی (1397). «نقش راهبردی شاخص‌های امنیت اقتصادی در تقویت امنیت ملی کشور (مطالعه موردی: نقش مرزبان اقتصادی جمهوری اسلامی ایران)»، فصلنامه آفاق امنیت. 11 (39)، 66‌ـ39.
عیسی‌آبادی، ابوالفضل؛ و صفی‌الله شاه‎قلعه (1392). «ژئوپلیتیک ایران و تأثیر آن بر قاچاق کالا»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. ۲۸ (۲)، ۶۸‌ـ۴۹.
کریم زاده، مجید (1395). بررسی عوامل مؤثر بر قاچاق کالا و تأثیر آن بر اقتصاد شهرستان مرزی سراوان. فصلنامه انتظام اجتماعی‌، 8(2)، 17ـ32.
کریم‌زاده، مجید (1395). «بررسی عوامل مؤثر بر قاچاق کالا و تأثیر آن بر اقتصاد شهرستان مرزی سراوان»، فصلنامه انتظام اجتماعی. 8 (2)،  32‌ـ17.
کهنه‌پوشی، سیدهادی؛ و حمید جلالیان (1392). «تأثیر قاچاق کالا بر اقتصاد روستاهای مرزی؛ مورد: بخش خاو و میرآباد شهرستان مریوان»، فصلنامه جغرافیا و توسعه. 11 (32)، 74‌ـ61.
موسایی، میثم؛ و مریم احمدزاده (1389). «بررسی رابطه بین آموزش اجتماعی و ارتکاب به قاچاق کالا (مطالعه موردی: استان هرمزگان)»، فصلنامه بررسی‌های بازرگانی. 8 (43)،  77‌‌ـ‌69.
یوسفوند، جواد؛ و سعید خانی (1392). «بررسی راهکارهای پیشگیری وضعی از قاچاق کالا با رویکرد انتظامی»، فصلنامه پژوهش‌های اطلاعاتی و جنایی. 8 (4)، 160‌ـ133.
Chang, Y. H. (1998). Transportation plan appraisal and decision making-discussion and application of the fuzzy theory, Hwatai, Taipei.
Chen, M. K., & Wang, S. C. (2010). The use of a hybrid fuzzy-Delphi-AHP approach to develop global business intelligence for information service firms. Expert Systems with Applications, 37(11), 7394-7407.
Davies, M. A. (1994). A multicriteria decision model application for managing group decisions. Journal of the Operational Research Society, 45(1), 47-58.
Golub, S. S., & Mbaye, A. A. (2009). National Trade Policies and smuggling in Africa: the case of the Gambia and Senegal. World Development, 37 (3), 595-606.
Hsu, T. H., & Yang, T. H. (2000). Application of fuzzy analytic hierarchy process in the selection of advertising media. Journal of Management and Systems, 7(1), 19-39.
Ishikawa, A., Amagasa, M., Shiga, T., Tomizawa, G., Tatsuta, R., & Mieno, H. (1993). The max-min Delphi method and fuzzy Delphi method via fuzzy integration. Fuzzy sets and systems, 55 (3), 241-253.
Kemp, M. C. (1976). Smuggling and optimal commercial policy. Journal of Public Economics, 5 (3-4), 381-384.
Klir, G. J., & Yuan, B. (1996). Fuzzy sets and fuzzy logic: theory and applications. Possibility Theory versus Probab. Theory, 32(2).
Kuo, Y. F., & Chen, P. C. (2008). Constructing performance appraisal indicators for mobility of the service industries using Fuzzy Delphi Method. Expert Systems with Applications, 35 (4), 1930-1939.
Mikhailov, L. (2003). Deriving priorities from fuzzy pairwise comparison judgements. Fuzzy sets and systems, 134(3), 365-385.
Okoli, C., & Pawlowski, S. D. (2004). The Delphi method as a research tool: an example, design considerations and applications. Information & management, 42 (1), 15-29.
Pitt, M. M. (1981). Smuggling and price disparity. Journal of International Economics, 11(4), 447-458.
Sheikh, M. A. (1974). Smuggling, production and welfare. Journal of International Economics, 4 (4), 355-364.
Talarico, L., & Zamparini, L. (2017). Intermodal transport and international flows of illicit substances: Geographical analysis of smuggled goods in Italy. Journal of transport geography, 60, 1-10.
  • تاریخ دریافت: 28 آذر 1400
  • تاریخ بازنگری: 10 دی 1400
  • تاریخ پذیرش: 01 بهمن 1400