حق فعالان اقتصادی برآگاهی به‌موقع از تصمیمات و دسترسی آزاد به اطلاعات اقتصادی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه امام ‌صادق علیه السلام، تهران، ایران

2 استادیار دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

چکیده

برای شروع سرمایه‌گذاری، کسب‌وکار و هر فعالیت اقتصادی در جامعه، افزون‌بر در اختیار داشتن دانش و مهارت مربوط، برخورداری از نیروی انسانی متخصص، تجهیزات مورد نیاز و منابع مالی متناسب، باید به اطلاعات مربوط به هر حوزه فعالیتی نیز دسترسی داشت و از تصمیمات حاکمیت درباره آن حوزه آگاه بود تا بتوان با خطرپذیری کمتر و امنیت اقتصادی بیشتر، مشغول فعالیت اقتصادی شد. حق دسترسی آزاد به اطلاعات، سال‌هاست که در کشور ما به‌موجب قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، به رسمیت شناخته شده است. این حق، انواع داده‌ها و اطلاعات ازجمله اطلاعات اقتصادی را دربرمی‌گیرد و  مقدمه‌ای برای تحقق شفافیت اطلاعات اقتصادی است. آن چیزی که تاکنون هدف قرار گرفته، مقابله با فساد و انحراف از قانون با شفافیت اطلاعات اقتصادی مؤسسات حاکمیتی و بنگاه‌های اقتصادی است و عمدتاً کاربرد نظارتی دارد درحالی‌که دسترسی به این اطلاعات برای تولیدگنندگان و فعالان اقتصادی، جنبه کاربردی دارد و در نحوه فعالیت آنان نقش بسزایی ایفا می‌کند. این حق بر آگاهی و دسترسی آزاد، نه‌تنها شامل اطلاعات اقتصادی نمی‌شود، بلکه در این مقاله سعی بر شناسایی این حق، ناظر به تصمیمات اقتصادی اعم از وضع، تغییر و اجرای سیاست‌ها، قوانین و مقررات اقتصادی نیز هست که با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی، به بررسی و شناسایی این موضوع خواهیم پرداخت.

کلیدواژه‌ها

انصاری، باقر (1397). حق دسترسی به اطلاعات: آزادی اطلاعات. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
انصاری، باقر (1386). «مفهوم، مبانی و لوازم آزادی اطلاعات»، فصلنامه نامه مفید. 16(61)، 158‌ـ137.
بولو، قاسم و علی اسماعیل‌زاده مقری (1383). «نقش پاسخ‌گویی، شفافیت و درست‌کاری در مبارزه با فساد»، فصلنامه حسابدار. 18 (159)، 28‌ـ21.
جلالی، محمد و رضوان ضیائی (1392). «نقش آمبودزمان‌ها در توسعه و ارتقا مردم سالاری». فصلنامه پژوهش حقوق عمومی. 15 (39)، 129-166.
خسروی، حسن، مژگان رامین‌نیا و محمدجواد حسینی (1400). «آزادی دسترسی به اسناد و اطلاعات در حقوق اداری ایران و اتحادیه اروپا»، ماهنامه حقوق اداری. 7(27)، 97‌ـ77.
حاجیان، رضا، مصطفی دلشاد تهرانی و محمدرضا امینی حاج‌آبادی (1396). «زمینه‌های شفافیت اطلاعات و عدالت اقتصادی از دیدگاه نهج‌البلاغه»، فصلنامه پژوهش‌های نهج‌البلاغه. 16 (55)، 101‌ـ81.
حبیبی، محمدحسن (1382). «بررسی حق آگاهی مردم به‌عنوان یک حق اساسی»، فصلنامه حقوق اساسی. 1(1)، 96‌‌ـ65.
حبیب‌نژاد، سیداحمد و زهرا عامری (1395). «شاخص‌های شفافیت در حکومت اسلامی (با تأکید بر حکومت علوی)»، فصلنامه حقوق اسلامی. 13(49)، 157‌ـ129.
خاکباز، افشین و جعفر خیرخواهان (1383). سیاست شفافیت: آیا دست نامرئی بازار، نیاز به دست‌کش شفاف دارد؟ (گزارش کارشناسی). دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
رضایی‌زاده، محمدجواد و یحیی احمدی (1388). «مبانی حق دسترسی شهروندان به اسناد و اطلاعات دولتی»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی. 4 (39)، 232‌ـ213.
زندیه، حسن و حسن سالارسروری (1392). «شفافیت اسنادی و حق دسترسی آزاد به اطلاعات»، فصلنامه گنجینه اسناد. 23 (89)، 134‌ـ‌116.
طاهری، محسن و محمدجواد ارسطا (1395). «بررسی تطبیقی مبانی اصل شفافیت از دیدگاه اسلام و نظریه حکمرانی خوب»، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب. 3(9)، 24‌ـ3.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1396). آزادی‌های عمومی و حقوق بشر. تهران: دانشگاه تهران.
عباسی، بیژن (1395). حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین. ویرایش 2، تهران: دادگستر.
کعبی، عباس، محمدرضا اصغری شورستانی و امیرحسین اصل زعیم (1393). «نقش مقدمه‌ قانون اساسی در تفسیر اصول و شناخت اهداف و رسالت‌های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه دانش حقوق عمومی. 3 (10)، 19‌ـ1.
ویژه، محمدرضا و آزاده‌سادات طاهری (1390). «تحلیلی بر قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در پرتوی اصول کلی حاکم بر دسترسی به اطلاعات»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی. 9(35)، 268‌ـ237.
  • تاریخ دریافت: 08 آبان 1400
  • تاریخ بازنگری: 17 بهمن 1400
  • تاریخ پذیرش: 25 بهمن 1400